GIỌNG NỮ
1. Soprano (Nữ cao):
Giọng cao nhất, hát thánh thót, thường là giọng mỏng (tập riết nó dày cũng có), hát cao chót vót, hát thấp vừa hát vừa cười cho đỡ quê (trường hợp của mình); có thể hát bằng giọng óc hay còn gọi là giọng gió (Falsetto) của nữ một cách dễ dàng. Các bạn có biết, giọng gió còn là niềm tự hào của phái nữ vì đàn ông ít chú trọng với loại giọng này (sẽ nói kĩ hơn ở phần giọng nam), bằng giọng này thì có thể hát cao chót vót mà âm thanh nghe vẫn rất đẹp. Giọng này thường dùng hát thánh ca rất hay, nghe như chim hót, rất cuốn hút và truyền cảm. Ngoài ra, loại giọng này rất "ngon" khi hát Ồ bé ra!
Giọng cao nhất, hát thánh thót, thường là giọng mỏng (tập riết nó dày cũng có), hát cao chót vót, hát thấp vừa hát vừa cười cho đỡ quê (trường hợp của mình); có thể hát bằng giọng óc hay còn gọi là giọng gió (Falsetto) của nữ một cách dễ dàng. Các bạn có biết, giọng gió còn là niềm tự hào của phái nữ vì đàn ông ít chú trọng với loại giọng này (sẽ nói kĩ hơn ở phần giọng nam), bằng giọng này thì có thể hát cao chót vót mà âm thanh nghe vẫn rất đẹp. Giọng này thường dùng hát thánh ca rất hay, nghe như chim hót, rất cuốn hút và truyền cảm. Ngoài ra, loại giọng này rất "ngon" khi hát Ồ bé ra!
Thử giọng:
(Cách thử: dùng đàn, bấm nốt và hát theo xem mình hát được thoải mái từ khoảng nốt nào đến khoảng nốt nào rồi kết luận giọng!)
Giọng này âm vực (khoảng từ): La thấp - Fa... siêu cao (Gần 3 quãng tám, thua 3 quãng tám 2 nốt!).
(Cách thử: dùng đàn, bấm nốt và hát theo xem mình hát được thoải mái từ khoảng nốt nào đến khoảng nốt nào rồi kết luận giọng!)
Giọng này âm vực (khoảng từ): La thấp - Fa... siêu cao (Gần 3 quãng tám, thua 3 quãng tám 2 nốt!).
2. Alto hay Contralto (Nữ trầm):
Giọng thấp ở nữ, dày, mạnh mẽ, hát rất thuyết phục, rất có phong cách khi hát nhạc hiện đại, hát dưới thấp thì như cá gặp nước, không chê vào đâu được. Loại giọng này có rất nhiều âm sắc khác nhau với những ca sĩ khác nhau. Những nữ ca sĩ có giọng này thường tập trung phát triển giọng chính của mình (Nhưng cũng có thể hát giọng gió ở cao độ thấp) và hát các ca khúc yêu cầu âm vực giọng thấp nhưng cần nhiều trau chuốt để tạo hiệu quả biểu cảm. Ngoài ra, có nhiều Alto "không cam chịu số phận của mình" mà muốn có giọng gió thật hay vẫn tập và có thể đạt tới trình độ giọng gần như Soprano gọi là Mezzo-Soprano (sẽ nói phía dưới nhé!).
Giọng này thì chơi solo dễ sống! Hát nhạc nhẹ, thể hiện bản thân và cá tính cùng rock.
Alto hát từ Sol thấp đến Sol cao (2 quãng tám).
Giọng thấp ở nữ, dày, mạnh mẽ, hát rất thuyết phục, rất có phong cách khi hát nhạc hiện đại, hát dưới thấp thì như cá gặp nước, không chê vào đâu được. Loại giọng này có rất nhiều âm sắc khác nhau với những ca sĩ khác nhau. Những nữ ca sĩ có giọng này thường tập trung phát triển giọng chính của mình (Nhưng cũng có thể hát giọng gió ở cao độ thấp) và hát các ca khúc yêu cầu âm vực giọng thấp nhưng cần nhiều trau chuốt để tạo hiệu quả biểu cảm. Ngoài ra, có nhiều Alto "không cam chịu số phận của mình" mà muốn có giọng gió thật hay vẫn tập và có thể đạt tới trình độ giọng gần như Soprano gọi là Mezzo-Soprano (sẽ nói phía dưới nhé!).
Giọng này thì chơi solo dễ sống! Hát nhạc nhẹ, thể hiện bản thân và cá tính cùng rock.
Alto hát từ Sol thấp đến Sol cao (2 quãng tám).
3. Mezzo-Soprano (Nữ trung, giọng nữ kịch tính):
Nói là nữ trung tức không thể hát thấp quá như Alto và không thể hát cao quá như Soprano được nhưng nếu chăm chỉ luyện tập thành tài có thể trở thành giọng "trùm nhất" giữa các giọng nữ vì giọng này có thể kham nổi cả giọng thật và giọng gió dẫn đến trong tiết mục hát có thể thay đổi linh hoạt, tạo nên một tác phẩm tuyệt vời. Trong hát Opera, giọng nữ này thương được giao cho các vai đóng vai trò tạo nên yếu tố kịch tính, tình huống bất ngờ vì họ có thể dễ dàng chuyển từ giọng Alto sang giọng Soprano, gọi là giọng nữ kịch tính. Giọng này thì có thể thể hiện thành công nhiều thể loại ca khúc từ nhạc nhẹ cho đến nhạc tiền chiến và v.v…
Ngoài ra, một thực tế lí thú là nếu bạn có giọng Alto và chăm chỉ tập luyện thì bạn vẫn có thể đạt tới trình độ của 1 Mezzo-Soprano đấy.
Thử giọng nào!:
Sol thấp đến La cao (Hơn 2 quãng tám 1 nốt) (Cũng hơn Alto 1 nốt nhưng tất nhiên đây chỉ là cách chia ước chừng thôi, có nhiều người còn tập luyện hát trùm hơn nhiều)
Nói là nữ trung tức không thể hát thấp quá như Alto và không thể hát cao quá như Soprano được nhưng nếu chăm chỉ luyện tập thành tài có thể trở thành giọng "trùm nhất" giữa các giọng nữ vì giọng này có thể kham nổi cả giọng thật và giọng gió dẫn đến trong tiết mục hát có thể thay đổi linh hoạt, tạo nên một tác phẩm tuyệt vời. Trong hát Opera, giọng nữ này thương được giao cho các vai đóng vai trò tạo nên yếu tố kịch tính, tình huống bất ngờ vì họ có thể dễ dàng chuyển từ giọng Alto sang giọng Soprano, gọi là giọng nữ kịch tính. Giọng này thì có thể thể hiện thành công nhiều thể loại ca khúc từ nhạc nhẹ cho đến nhạc tiền chiến và v.v…
Ngoài ra, một thực tế lí thú là nếu bạn có giọng Alto và chăm chỉ tập luyện thì bạn vẫn có thể đạt tới trình độ của 1 Mezzo-Soprano đấy.
Thử giọng nào!:
Sol thấp đến La cao (Hơn 2 quãng tám 1 nốt) (Cũng hơn Alto 1 nốt nhưng tất nhiên đây chỉ là cách chia ước chừng thôi, có nhiều người còn tập luyện hát trùm hơn nhiều)
GIỌNG NAM
1. Tenor (Nam cao):
Nam cao là giọng nam hát được cao nhất, phạm vi giọng dưới Alto khoảng 1 quãng năm và được xem là giọng “đinh” nếu xuất hiện trong 1 nhóm hát. Nam cao có khả năng hát cao bằng giọng chính của mình một cách thoải mái nên thường được giành cho hát những khúc cao trào trong kịch Opera, những bài hát với những nốt thật thật cao. Nam cao cũng rất được ái mộ vì họ giống như những anh hùng trong một bài hát, có thể đảm đương những khúc hát không phải ai cũng hát nổi, là những gương mặt được nhớ nhất và nổi nhất trong một nhóm hợp ca.
Nam cao là giọng nam hát được cao nhất, phạm vi giọng dưới Alto khoảng 1 quãng năm và được xem là giọng “đinh” nếu xuất hiện trong 1 nhóm hát. Nam cao có khả năng hát cao bằng giọng chính của mình một cách thoải mái nên thường được giành cho hát những khúc cao trào trong kịch Opera, những bài hát với những nốt thật thật cao. Nam cao cũng rất được ái mộ vì họ giống như những anh hùng trong một bài hát, có thể đảm đương những khúc hát không phải ai cũng hát nổi, là những gương mặt được nhớ nhất và nổi nhất trong một nhóm hợp ca.
Một tin mừng cho chúng ta là với cấu tạo tự nhiên và đặc điểm ngôn ngữ qua mấy ngàn năm, người Việt Nam ta sinh ra với phạm vi giọng trời cho là trung và cao. Vì thế nói về giọng Tenor và Soprano nước ta không hiếm người có thể học và trở thành ca sĩ mang các giọng “đinh” này. Điều này lại hoàn toàn khác ở các nước phương Tây vì giọng họ sinh ra vốn… siêu trầm nên một vài người có giọng Tenor là họ nể lắm.
Thử giọng nam cao:
Đô thấp đến Đô cao (2 quãng tám)
Đô thấp đến Đô cao (2 quãng tám)
2. Baritone (Nam trung):
Không lên quá cao, hay xuống quá thấp, dày mỏng đều có, hát trong phạm vi vừa phải. Baritone có thể bắt gặp rất nhiều trên làn âm nhạc hiện nay, đứng giữa Tenor và Bass (Nam trầm). Baritone là lối thoát cho các bạn nam iu nhạc nhưng không thể hát cao được như Tenor hay xuống trầm như Bass. Người hát Baritone thường chú trọng đến phát triển âm sắc của mình đa dạng, phong phú để bù cho phạm vi giọng trung trung không quá đặc biệt của mình. Nhưng nói chung giọng Baritone cũng không thể xem thường, nếu một bài hát cao hay trầm mà ko có ca sĩ thì 1 giọng Baritone tốt cũng cứu cánh cho màn trình diễn rất tốt đó.
Xét về giọng này, các bạn có thể liên tưởng đến: Đan Trường, Lam Trường, Quang Dũng (Bass-Baritone),…
Thử giọng:
Sol… siêu thấp cho đến Sol trung (Cũng 2 quãng tám)
Không lên quá cao, hay xuống quá thấp, dày mỏng đều có, hát trong phạm vi vừa phải. Baritone có thể bắt gặp rất nhiều trên làn âm nhạc hiện nay, đứng giữa Tenor và Bass (Nam trầm). Baritone là lối thoát cho các bạn nam iu nhạc nhưng không thể hát cao được như Tenor hay xuống trầm như Bass. Người hát Baritone thường chú trọng đến phát triển âm sắc của mình đa dạng, phong phú để bù cho phạm vi giọng trung trung không quá đặc biệt của mình. Nhưng nói chung giọng Baritone cũng không thể xem thường, nếu một bài hát cao hay trầm mà ko có ca sĩ thì 1 giọng Baritone tốt cũng cứu cánh cho màn trình diễn rất tốt đó.
Xét về giọng này, các bạn có thể liên tưởng đến: Đan Trường, Lam Trường, Quang Dũng (Bass-Baritone),…
Thử giọng:
Sol… siêu thấp cho đến Sol trung (Cũng 2 quãng tám)
3. Bass (Nam trầm):
Nếu nữ có độc quyền giọng Soprano vô cùng đặc biệt thì ở nam cũng tự hào có giọng độc quyền là Bass, bậc thầy trong việc hát những nốt cực kì trầm, đây là giọng hát thấp nhất. Người có giọng Bass có giọng rất dày, nói chuyện cực trầm. Đối với người có giọng Bass mà không học hát, nhiều người có giọng nói và hát rất khô, nghe như “vịt cồ”. Bass thường không phải là gương mặt nổi trội trong dàn hợp ca, không phải là giọng lợi thế để hát solo nhưng nó là một phần không thể thiếu nếu muốn có một bản hợp xướng giọng hát vì nó làm cho âm thanh của dàn hợp ca nghe đầy đặn hơn.
Giọng Bass thường được dùng cho những bài hát trầm lắng, nhạc nhẹ nếu hát solo. Người hát giọng Bass sẽ trở nên rất đặc biệt nếu xuất hiện trong 1 chương trình ca nhạc với những tiết mục trước đó hát bằng các loại giọng khác, nhưng sẽ nghe chán nếu hát nhiều bài liên tiếp.
Thử hát trong khoảng Mi siêu thấp cho đến Mi trung xem nhé! (Cũng 2 quãng tám)
Nếu nữ có độc quyền giọng Soprano vô cùng đặc biệt thì ở nam cũng tự hào có giọng độc quyền là Bass, bậc thầy trong việc hát những nốt cực kì trầm, đây là giọng hát thấp nhất. Người có giọng Bass có giọng rất dày, nói chuyện cực trầm. Đối với người có giọng Bass mà không học hát, nhiều người có giọng nói và hát rất khô, nghe như “vịt cồ”. Bass thường không phải là gương mặt nổi trội trong dàn hợp ca, không phải là giọng lợi thế để hát solo nhưng nó là một phần không thể thiếu nếu muốn có một bản hợp xướng giọng hát vì nó làm cho âm thanh của dàn hợp ca nghe đầy đặn hơn.
Giọng Bass thường được dùng cho những bài hát trầm lắng, nhạc nhẹ nếu hát solo. Người hát giọng Bass sẽ trở nên rất đặc biệt nếu xuất hiện trong 1 chương trình ca nhạc với những tiết mục trước đó hát bằng các loại giọng khác, nhưng sẽ nghe chán nếu hát nhiều bài liên tiếp.
Thử hát trong khoảng Mi siêu thấp cho đến Mi trung xem nhé! (Cũng 2 quãng tám)
Bên trên là sơ lược về các giọng cơ bản của chúng ta, nhưng nó không chỉ dừng có thế, còn hàng chục loại giọng khác nữa đấy các bạn, ví dụ nhé:
Countertenor: Hát cao như Tenor nhưng hát bằng giọng gió, mà nghe thì người ta thường gọi là giọng mái. Đây cũng không hẳn là một loại giọng mà có thể coi là cách hát do những người nam không phải tenor ham hố muốn hát cao.
Countertenor: Hát cao như Tenor nhưng hát bằng giọng gió, mà nghe thì người ta thường gọi là giọng mái. Đây cũng không hẳn là một loại giọng mà có thể coi là cách hát do những người nam không phải tenor ham hố muốn hát cao.
Multi-Range: Người có nhiều loại giọng: Ví dụ những người hát trùm hát được cả phạm vi giọng của 2 giọng kề nhau, hay người hát giọng chính và cũng hát được giọng gió nhưng khi hát hai giọng này thì thể hiện trên 2 phạm vi của 2 giọng khác nhau...
Belter: Giọng hét: Cũng bị đánh đồng với phong cách hát, chưa được coi là 1 giọng, giọng này hát như gào, nghe như tiếng bị bể, giọng bị khàn đi và nghe thấy sợ sợ, giọng này thường gặp trong hát Rock, nghe Linkin Park sẽ biết!
Theo truyền thống nhạc cổ điển Tây Phương, người ta thường chia giọng ca nam và nữ ra thành nhiều loại giọng ca tùy theo tầm cữ.
Giọng ca nữ thường chia làm 3 loại:
Giọng Soprano, tức giọng nữ cao (hoặc có người gọi là giọng Kim Nữ). Ðây là giọng cao nhất của phụ nữ, trải rộng từ nốt E đến nốt D của khóa Sol. Theo chỗ nhận xét của tôi, đa số phụ nữ Việt Nam có giọng trong tầm cữ này cho dù bề rộng của tầm cữ có thể nhỏ hẹp hơn chút đỉnh.
Giọng Mezzo-Soprano, tức giọng nữ trung (giọng Kim Nữ Hạ). Ðây là giọng “trung bình” của phụ nữ, trải rộng từ nốt C đến nốt Bb của khóa Sol. Tuy gọi là “trung bình”, nhưng tôi nghĩ đây có lẽ là giọng trầm đối với phụ nữ Việt Nam.
Giọng Contralto, tức giọng nữ trầm (giọng Thổ Nữ). Ðây là giọng thấp nhất của phụ nữ với tầm cữ từ nốt A đến nốt F của khóa Sol. Rất hiếm người Việt có giọng này.
Một điều bạn nên chú ý ở đây: giọng nữ thánh thót nên luôn luôn cao hơn giọng nam một bát độ. Vì vậy khi ghi ký âm, người ta thường ghi thấp xuống một bát độ cho dễ đọc.
Giọng ca nam cũng thường được chia làm 3 loại:
Giọng Tenor, tức giọng nam cao (giọng Kim Nam). Ðây là giọng cao nhất của đàn ông, trải rộng từ nốt C đến nốt C của khóa Sol. Lên cao đến như thế khá hiếm hoi. Trong đa số trường hợp lên tới G hay A đã là khá lắm (cũng gọi là Helden-Tenor).
Giọng Baritone, tức giọng nam trung (giọng Kim Nam Hạ). Ðây là giọng “trung bình” của đàn ông với tầm cử từ nốt C đến nốt G của khoá Fa. Tuy gọi là “trung bình”, nhưng tôi nghĩ đối với người Việt, đây là một loại giọng trầm. Ða số đàn ông Việt Nam sẽ chỉ xuống được tới nốt F hay G mà thôi.
Giọng Bass, tức giọng nam trầm (giọng Thổ Nam). Ðây là giọng thấp trầm với tầm cữ từ nốt F tới nốt B của khóa Fa. Rất ít người Việt có giọng này.
Sorprano: Với tính chất là rất trong sáng, giọng nữ cao, lên tới những note tới quãng 8 thứ 4.
Mezzo: Trầm hơn so với Sorprano, giọng đậm chất trữ tình, khá dày, da diết...
Alto: Giọng nữ trầm, cao độ ngang với giọng nam cao. Quyết liệt, cá tính, mạnh mẽ.
Tenor Castra: Giọng nam cao, để luyện được giọng này, nam giới cần hoạn tinh hoàn từ bé, giọng rất cao, trong sáng, thánh thiện đạt được tới những note mà thậm chí cả nữ cũng khó vươn tới. Ở những thế kỷ trước, những ca sĩ có giọng này thường là những người rất giàu và có địa vị trong xã hội. Hiện tại giọng Tenor Castra đã thất truyền phương pháp tập luyện, có nhiều người muốn luyện tập, song dù hoạn từ bé, cũng không đạt được giọng này vì không có phương pháp.
Tenor 1: Nam cao, tới những note thuộc quãng 8 thứ 3. Giọng mỏng, thanh, thường hát những tác phẩm trữ tình.
Tenor 2: lên tới những note cao nhất thuộc quãng 8 thứ 2 (A2, B2) với giọng dày hơn, thường thể hiện các tác phẩm kịch tính, hoặc lãng mạn.
Baritone: chất giọng ấm áp, dày, mạnh mẽ và nam tính. Xuống tới những note thấp của quãng 8 -1.
Basso: Nam trầm, đạt tới những note rất trầm của quãng 8 -2 hoặc hơn thế, rất dày và ồm, thể hiện sự già cỗi, kinh nghiệm... Giọng nam trầm thuộc loại hiếm, trong các tác phẩm cần giọng nam trầm thì thường là Baritone phải đảm nhận thay. Giọng này chỉ lên được những note đầu tiên của quãng 8 thứ 2 là hết cỡ.
Giọng cao hay thấp, luyện tập chỉ đóng khoảng 10%, còn lại chính yếu là do yếu tố sinh lý, do cấu tạo của môi giọng, giới hạn tần số rung của môi giọng.
Mezzo: Trầm hơn so với Sorprano, giọng đậm chất trữ tình, khá dày, da diết...
Alto: Giọng nữ trầm, cao độ ngang với giọng nam cao. Quyết liệt, cá tính, mạnh mẽ.
Tenor Castra: Giọng nam cao, để luyện được giọng này, nam giới cần hoạn tinh hoàn từ bé, giọng rất cao, trong sáng, thánh thiện đạt được tới những note mà thậm chí cả nữ cũng khó vươn tới. Ở những thế kỷ trước, những ca sĩ có giọng này thường là những người rất giàu và có địa vị trong xã hội. Hiện tại giọng Tenor Castra đã thất truyền phương pháp tập luyện, có nhiều người muốn luyện tập, song dù hoạn từ bé, cũng không đạt được giọng này vì không có phương pháp.
Tenor 1: Nam cao, tới những note thuộc quãng 8 thứ 3. Giọng mỏng, thanh, thường hát những tác phẩm trữ tình.
Tenor 2: lên tới những note cao nhất thuộc quãng 8 thứ 2 (A2, B2) với giọng dày hơn, thường thể hiện các tác phẩm kịch tính, hoặc lãng mạn.
Baritone: chất giọng ấm áp, dày, mạnh mẽ và nam tính. Xuống tới những note thấp của quãng 8 -1.
Basso: Nam trầm, đạt tới những note rất trầm của quãng 8 -2 hoặc hơn thế, rất dày và ồm, thể hiện sự già cỗi, kinh nghiệm... Giọng nam trầm thuộc loại hiếm, trong các tác phẩm cần giọng nam trầm thì thường là Baritone phải đảm nhận thay. Giọng này chỉ lên được những note đầu tiên của quãng 8 thứ 2 là hết cỡ.
Giọng cao hay thấp, luyện tập chỉ đóng khoảng 10%, còn lại chính yếu là do yếu tố sinh lý, do cấu tạo của môi giọng, giới hạn tần số rung của môi giọng.
Xét chung, giọng basso rất hiếm. Tenor 1 hiếm, Tenor 2 cũng ít người có được, phần lớn nam giới sở hữu giọng Baritone.
Với điều này giải thích tại sao phần đông người hát ưa chuộng giọng nam cao (nam trầm vì quá ít người hát nên ít được đề cập tới).
Tuy nhiên, thể hiện bài hát có thể theo nhiều phong cách. Và giọng cao hơn không chắc đã là hay, tốt nhất hãy phát huy tối đa khả năng giọng hát của mình trong âm vực mình đạt được.
Ví dụ, cùng là note F2, nếu Tenor hát thấy bình thường, không có gì đặc sắc; nhưng nếu là 1 Baritone hát thì sẽ có độ dày, sức mạnh và độ quyến rũ khác hẳn.
Ví dụ, cùng là note F2, nếu Tenor hát thấy bình thường, không có gì đặc sắc; nhưng nếu là 1 Baritone hát thì sẽ có độ dày, sức mạnh và độ quyến rũ khác hẳn.
Basic range (most commonly used):
* Soprano: C4 - A5
* Soubrette: C#4 - B4
* Mezzo-soprano: A3 - F5
* Contralto/Alto: G3 - D5
* Tenor: B2 - G4
* Baritone: G2 - E4
* Bass: E2 - C4
Physical range (differs from singer to singer; does not include male or female falsetto):
* Soprano: C4 - C6
* Soubrette: C#4 - A#5
* Mezzo-soprano - G3 - A5
* Alto: F#3 - F#5
* Tenor: B2 - D5
* Baritone: F2 - G4
* Bass: C2 - D4
Giới thiệu về những ca sĩ có quãng giọng kỷ lục:
Tim Storms là nam ca sĩ đã đạt được kỷ lục Guiness cho giọng hát thấp nhất trong lịch sử loài người. Được kiểm chứng vào tháng 1 năm 2002, anh ta đã hát được thấp hơn 2 quãng 8 so với nốt Si thấp nhất trên phím đàn Piano; tức là rung giọng với tần số 8Hz, vượt ra ngoài ngưỡng nghe của tai người!!! Ngoài ra, anh ta cũng có quãng giọng dài nhất trong nam giới, với 6 quãng 8. Kỷ lục được công nhận trong sách Guiness 2006. Tương tự, Georgia Brown là nữ ca sĩ có quãng giọng dài nhất với 6 quãng 8, note nhạc cao nhất là G10. Bạn có tưởng tượng nổi không?
Sưu tầm và tổng hợp
